Dünya Kirleniyor

Sanayi devriminden bugüne kadar dünyamızda çevre sorunu çıkmaya başlamıştır. 15. yüzyılda bilimsel süreç devreye girmiştir. Tam olarak 1600’lü yıllarda skolastik düşünce yapısından çıkılarak “Aydınlanma Çağı” diye adlandırılan bir devrim olmuştur. O devirdeki ünlü bilim insanlarını sayacak olursak; Galileo Galilei, René Descartes, Francis Bacon, Johannes Kepler, William Gilbert, Isaac Newton, Evangelista Torricelli gibi aydınlar devrine ışık tutmuştur. Yıllar sonra merkantilizmden kapitalizme geçiş devri olmuştur. Özellikle o zamanlar Osmanlı Devleti’ni olumsuz yönde etkileyen olaylar vardı. Coğrafi keşiflerden sonra kapitalizm süreci başlamıştı. Merkantilizm görüşü, bütün rezervlerin devlete bağlı olması durumudur. Kapitalizmde ise durumlar farklıdır. Kapitalizmde rekabet ve serbest piyasa vardır. Sömürgecilik, başta var olup devirler geçtikçe isim değiştirmiştir. Merkantilizmde bir sömürgeciliğin diğer isimlerinden diyebiliriz. Şimdi ise 1700’lü yıllara gidelim. İngiliz Thomas Newcomen, 1712 yılında ilk kullanışlı buhar motorunu icat ediyor. Madende çıkan sorunlardan dolayı bu makineyi icat etmiştir ve gelecekteki mucitler için ilham kaynağı olmuştur. Sanayi devriminin en önemli isimlerinden biri olan James Watt, Newcomen’in icat ettiği motoru daha ileri boyutta geliştirmiş ve 1769’da patentini almıştır. Bu yüzden Sanayi devriminin en önemli isimlerinden birisi olmuştur. Çevre kirliliği konusunda ilk araştırmalar bu süre zarfında başlamıştır. 17. yüzyılda ilk bilimsel makale yazan kişi John Evelyn’dir. Evelyn, Oxford Üniversitesi’nde okumuş bir bilim insanıdır. Doğa bilimi ve birçok alanda çalışma yapmış olup dünyada hava kirliliği üzerine ilk bilimsel metnini yazmıştır diyebiliriz. Fumifugium: Or the Inconveniencie of the Aer and Smoake of London Dissipated (1661) metninde Londra’nın havasını temizlemek için öneriler sunuluyor ve havasından çok şikayetçi oluyor. Metinde “Ama Londra, mükemmel konumu nedeniyle buna hiç ihtiyaç duymaz.” cümlesinde Londra’nın konum olarak sorunların yaşanmayacağından bahsediliyor. 19. yüzyılda Sanayi devriminden sonra önemli çalışmaları yapan bilim insanı Robert Angus Smith’tir. Dünyada ilk “asit yağmuru”nu tanımlayan kişidir. Günümüzde, çevre kirliliği hakkında bilinçlendirme ve projeler halen devam etmektedir. Ülkemizde ağaçlandırma projesi sık sık yapılmalı ve çevreyi koruma konusunda yapay zekâ destekli projeler geliştirilmesi gerekir. Özellikle su kirliliği problemi devam ediyor. Bunun hakkında çözümler sunuluyor fakat kesin bir şekilde sonuç odaklı gözükmüyor. Toplum bilinci oluşturarak çevremizi çok iyi korumalıyız. Albert Einstein’ın güzel bir sözü var: “Doğanın derinliklerine bak, sonra her şeyi daha iyi anlayacaksın.”

---

YAZAR